نور مناسب گلخانه

تا اینجای آموزش متوجه شدید که عوامل محیطی گلخانه شامل موارد زیر است:

1. بافت خاک مناسب گلخانه
2. PH مناسب گلخانه
3. EC مناسب گلخانه
4. نور مناسب گلخانه
5. دمای مناسب گلخانه
6. آب مناسب گلخانه
7. رطوبت مناسب گلخانه

با بافت خاک و PH و EC در آموزش های قبلی آشنا شدید اما در این قسمت از آموزش گلخانه داری به موردسوم یعنی نور مناسب گلخانه می پردازیم.

نور مناسب گلخانه

نور به عنوان منبع انرژی برای گیاهان گلخانه و جانوران مورد استفاده قرار می گیرد. نور خورشید به صورت طول موج کوتاه از منبع انرژی که همان خورشید می باشد ارسال می گردد.

طول موج کوتاه

طول موج کوتاه به دو صورت زیر است:

• طول موج کوتاه و مستقیم: بخشی از تشعشات خورشیدی که بدون برخورد با هر مانعی مستقیماً به سطح زمین و گلخانه می رسد، طول موج کوتاه و مستقیم نور می باشد. ویژگی این نور آن است که ایجاد سایه می کند.
• طول موج کوتاه و غیرمستقیم: بخشی از تشعشات خورشیدی که پس از برخورد با اجزاء اتمسفری و یا پس از پخش شدن و یا منعکس شدن به صورت پراکنده و غیرمستقیم به سطح زمین و گلخانه می رسد، طول موج کوتاه و غیرمستقیم نور می باشد. از ویژگی های این تشعشعات این است که ایجاد سایه نمی کند.

از خصوصیات طول موج کوتاهِ نور این است که از پوشش های گلخانه مثل پوشش پلی اتیلن (پلاستیک)، شیشه و فایبرگلاس عبور می کند.

طول موج بلند

به طور کلی سطح زمین و اتمسفر آن با دریافت بخشی از تشعشعات خورشیدی گرم شده و پس از گرم شدن، شروع به آزاد کردن انرژی می کند.

انرژی آزاد شده به صورت گرما بوده و از نوع طول موج بلند نور می باشد. از ویژگی آن این است که قادر به عبور از پوشش گلخانه نیست.

مثلاً روزهای ابری، هوا می تواند گرمتر باشد. در واقع طول موج کوتاه از ابرها عبور کرده و بعد از برخورد با زمین تبدیل به طول موج بلند شده و بین زمین و ابر محبوس می شود و نمی تواند از ابر عبور کند.

توجه: پس از گرم شدن زمین و اتمسفر، انرژی آزاد شده به سمت بالا حرکت می کند،این انرژی که از نوع طول موج بلند نوراست با کاهش و از دست دادن بخشی از انرژی خود، مجدداً به سمت پایین برمی گردد. این انرژی برگشتی همان شرایط گلخانه ای یا Inversion می باشد.

توجه نمایید چون در گلخانه به دلیل پوشش، طول موج بلند برگشت می کند، به برگشت طول موج در فضای باز هم شرایط گلخانه ای می گویند.

فتوسنتز در گیاهان

تبدیل انرژی نورانی خورشید به انرژی شیمیایی در گیاه را فتوسنتز گویند.

فتوسنتز توسط گیاهان و در نتیجه ی جذب مستقیم نور، توسط رنگدانه های کلروفیل یا سبزینه انجام می گیرد.

در گیاهان، رنگدانه های متفاوتی وجود دارد، تنها رنگدانه ای که قادر به انجام فتوسنتز می باشد، رنگدانه کلروفیل می باشد. این رنگدانه به رنگ سبز بوده و در بین رنگدانه های گیاه، رنگدانه غالب می باشد.

یعنی تا زمانی که رنگدانه کلروفیل وجود دارد اجازه ظهور به سایر رنگدانه های گیاه داده نمی شود و اگر به هر دلیلی این رنگدانه در گیاه یا برگ تولید نشود، سایر رنگدانه ها خود را نشان می دهند. به همین دلیل می باشد که در فصل پاییز برگ ها را به صورت رنگارنگ می بینیم.

ساختار کلروفیل

دو نوع کلروفیل در گیاه وجود دارد:

• کلروفیل A: به رنگ سبز مایل به آبی است و دارای فرمول روبرو می باشد: C₅₅ H₇₂ O₅ N₄ Mg
• کلروفیل B: به رنگ سبز مایل به زرد است و دارای فرمول روبرو می باشد: C₅₅ H₇₀ O₆ N₄ Mg

نکته: آهن و منیزیم در ساخت کلروفیل نقش بسیار زیادی دارند.

کدام طیف رنگی نور برای فتوسنتز در کلروفیل استفاده می شود؟

تنها بخشی از طیف تابشی نور خورشید که رنگ آن قابل دیدن باشد به عنوان منبع انرژی برای فتوسنتز در گیاه مورد استفاده قرار می گیرد. و در ضمن انرژی کافی برای تحریک کلروفیل های برگ را داشته باشد.

انرژی نوری که دارای طول موج 380 تا 760 نانومتر باشد دارای این انرژی جهت فتوسنتز و تحریک رنگدانه های کلروفیل برای انجام فتوسنتز در گیاه بوده و در طول موج 380 تا 760 نانومتر رنگ نور به صورت رنگ های زیر دیده می شود.

توجه: رنگ قرمز و آبی بیشترین تأثیر را برای فتوسنتز دارند و رنگ سبز تقریباً نقشی در فتوسنتز ندارد.

کیفیت نور در گلخانه

کیفیت نور در گلخانه به رنگ نور بستگی دارد، طیف نوری که 7 رنگ ذکر شده در بالا را داشته باشد، دارای کیفیت نوری خوبی است.

گیاه با استفاده از طیف های رنگی نور می تواند فعالیت های فیزیولوژیک خود را انجام دهد.

مثلاً گیاه با استفاده از طیف رنگی آبی و قرمز نور، حداکثر فتوسنتز را انجام می دهد و یا با استفاده از طیف رنگی آبی و بنفش نور، ایجاد رنگ قرمز و عطر در گل ها را می نماید و یا با استفاده از طیف رنگی قرمز و مادون قرمز، تولید گل می کند و به طور کلی تمامی طیف های رنگی نور باعث انجام فتوسنتز در گیاه می شود. همان طور که گفته شد، تنها طیف رنگی که در فتوسنتز گیاه نقش ندارد، رنگ سبز است.

فرمول شیمیایی فتوسنتز

6CO₂ + 6H₂ O→C₆ H₁₂ O₆ + 6O₂

عوامل موثر بر شدت فتوسنتز در گلخانه

• نور
• دما
• آب و عناصر غذایی
• میزان گازکربنیک

برای افزایش فتوسنتز در گیاه بایستی تمامی عوامل موثر بر شدت فتوسنتز با یک نسبتی افزایش یابد و افزایش یک عامل به تنهایی باعث افزایش فتوسنتز نخواهد شد.

در صورتی که تنها یکی از عوامل موثر در شدت فتوسنتز کاهش یابد، باعث کاهش میزان فتوسنتز در گیاه خواهد شد.

کمیت یا شدت نور در گلخانه

شدت نور به ضعیف و قوی بودن نور ربط دارد و قابل اندازه گیری می باشد.

برای اندازه گیری نور از واحد لوکس استفاده می شود.

لوکس به تعداد امواج نورانی که در واحد زمان به واحد سطح می رسد گفته می شود. مثلاً در 1 ثانیه به 1 سانتیمتر مربع از واحد سطح چه شدت نوری می رسد.

• قبلی
• بعدی