کودهای حیوانی

1- کودهای آلی (کودهای حیوانی و گیاهی)

کودهای آلی از 2 منبع زیر تأمین می شوند:

الف) کودهای آلی با منبع حیوانی

ب) کودهای آلی با منبع گیاهی

الف) کودهای آلی با منبع حیوانی

کودهای حیوانی، مجموعه ای از مواد بستری، ادرار و مدفوع گاو ، گوسفند ، مرغ یا هر حیوان دیگری است که از محل نگهداری آنها بدست می آید.

عوامل تأثیر گذار در کیفیت کودهای حیوانی

• نوع حیوان: درصد ازت کود گاوی بیشتر از کود گوسفندی و مرغی است. ولی درصد فسفر و پتاسیم کود مرغی از کودهای گاوی و گوسفندی بیشتر است.
• میزان پوسیدگی کود حیوانی: پوسیدگی کود حیوانی، سبب می شود که از میزان بذر علفهای هرز و آلودگی به امراض و حشرات نیز کاسته شود.
• تغذیه دام: درصد مواد غذایی کودها به تغذیه دام بستگی دارد. مثلاً چنانچه جیره غذایی دام از نظر یک عنصر ضعیف باشد، کود حاصله نیز از نظر آن عنصر ضعیف خواهد بود و یا مثلاً هر چه درصد فیبر جیره غذائی حیوان بیشتر باشد درصد فیبر مدفوع نیز زیادتر خواهد بود.
• کیفیت مواد بستری: در مرغداری ها بیشتر از خاک اره و در گاو داری ها معمولاً از کاه بعنوان مواد بستری استفاده می کنند. سرعت تجزیه و پوسیدگی کاه بیش از خاک اره می باشد. و بالعکس دوام خاک اره در خاک بیش از کاه است. زررا خاک اره از ترکیبات مقاومتری در مقایسه با کاه تشکیل شده است
• مقدار بذر علفهای هرز در کود حیوانی
• اسپورِ قارچ های مختلف
• لارو و تخم حشرات داخل کود حیوانی
• میزان شن و خاک کود حیوانی

توجه: بطورکلی، هر چه مقدار مواد نامطلوب مثل بذر علفهای هرز، شن، خاک، اسپور قارچ ها و تخم و لارو حشرات در کود کمتر و تجزیه اولیه آن بیشتر باشد، کیفیت کود حیوانی بیشتر خواهد بود.

مزایا و معایب کودهای حیوانی

مزایای کودهای حیوانی

• کودهای حیوانی باعث افزایش خلل و فرج خاک های سنگین می شوند: کودهای حیوانی یا آلی خلل و فرج خاک های سنگین را افزایش می دهد که این امر باعث افزیش جذب آب و تهویه می گردد. تهویه خاک برای باکتری هایی که مواد غذایی را آزاد می نمایند مطلوب است.
• کودهای حیوانی باعث کاهش خلل و فرج خاک های سبک می شوند: از طرف دیگر کودهای حیوانی کمک به جلوگیری از خلل و فرج بیش از حد خاک های شنی و شتشوی مواد غذایی آنها می کنند.
• کودهای حیوانی میزان ازت خاک را افزایش می دهد: کود حیوانی علاوه بر کربن آلی، مقداری ازت آلی به خاک اضافه می کند، این مقدار ازت بر حسب شرایط، ممکن است ناچیز یا قابل توجه باشد.

معایت کودهای حیوانی

• کودهای حیوانی تازه باعث سوختگی گیاه می شوند: استفاده از کودهای حیوانی تازه در گلخانه اصلاً توصیه نمی شود زیرا ممکن است سبب: سوختگی در اثر تجزیه سریع، بلوکه شدن ازت موجود بوسیله باکتری های تجزیه کننده و اخلال مکانیکی برای شخم و عملیات زراعی شود. بنابراین چون بستر گلخانه پی در پی زیر کشت محصولات مختلف است و مانند مزرعه فرصتی برای پوسیدن کودهای حیوانی نیست، باید حتماً از کودهای حیوانی پوسیده شده استفاده شود.
• کودهای حیوانی، غالباً از نظر فسفر ضعیفند: اگر کودهای حیوانی را بتوان ارزان بدست آورد بهترین مواد برای تأمین مواد آلی خاک بوده و همچنین منبع خوبی از ازت می باشند ولی باید توجه داشت که غالباً از نظر فسفر ضعیفند.
• بذر علف های هرز و بیماری ها: با استفاده از کودهای حیوانی، بذر علفهای هرز و بیماری های مختلف وارد زمین می شوند.
• هدر رفتن ازت کودهای حیوانی: قسمت های زیادی از ازت داخل کود های تازه قابل حل در آب می باشند. یا چناچه کنترلی در نگه داری ان نشود ازت به صورت گاز هدر خواهند رفت.

میزان مصرف کودهای حیوانی

بطور کلی جهت تعیین مقدار کود حیوانی مورد نیاز مزرعه یا گلخانه باید به موارد زیر توجه نمایید:

• میزان ماده آلی خاک: برای خاکهائی که از لحاظ ماده آلی فقیر باشند باید میزان کود حیوانی بیشتری مصرف شود.
• نوع گیاه مورد کشت
• بافت خاک: خاکهایی که دارای بافت سبک هستند نسبت به خاکهای سنگین مصرف کود حیوانی بیشتر خواهد بود.
• میزان باران: در مناطقی که دارای باران زیادی باشند مصرف کود زیادتر خواهد شد

کود حیوانی را در زراعت گیاهانی مانند سبزیجات، سیب زمینی، ذرت ، پنبه و چغندر قند. به مقدار تقریبی 20 تا 50 تن در هکتار به خاک می دهند.

در زراعتهای کوچک و سنتی کود حیوانی را بصورت کُپه هائی در مزرعه قرار می دهند و سپس آنرا با بیل بر سطح خاک پراکنده ساخته و با خاک مخلوط می کنند. در زراعتهای مکانیزه از دستگاه کودپاش حیوانی استفاده می نمایند دستگاه کودپاشی حیوانی مانند یک تریلر است که در کف آن یک نوار نقاله قرار دارد. نوار نقاله کود را به سمت عقب و خارج از تریلز هدایت کرده و روی یک مارپیچ گریز از مرکز می ریزد. چرخش مارپیچ کود را به اطراف پرتاب می کند

انواع کود حیوانی

شامل کودهای جامد حیوانی که شامل کود گاوی، گوسفندی، مرغی، اسبی، پودر استخوان، پودر سم و شاخ (کلسیم بالایی دارد) و استخوان می باشد. کودهای مایع حیوانی که همراه با کودهای جامد جمع آوری می شوند نیز کود محسوب می شوند.

1. کود اسبی
   نسبتأ خشک است ، از ازت غنی بوده ، به سرعت تخمیر شده و حرارت زیاد تولید می کند به آن کود گرم نیز می گویند. در اراضی سرد و مرطوب مصرف کود اسبی بر سایر کودها ترجیح دارد ، این کود برای گیاهان گلدار ، صیفی ،گیاهان ریشه ای و غده ای و برای سبزیهایی که رشد سریع و عمر کوتاه دارند و همچنین برای گیاهان اسید دوست ، کود اسبی توصیه می شود. قابلیت استفاده عناصر غذایی آن متوسط میباشد. اسب مقدار زیادی علف هرز می خورد و غذای خود را نرم و پودر نمی کند و در نتیجه تعدادی از بذور علف هرز سالم از دستگاه گوارش آن عبور می کنند و به همین علت کود اسبی بذر علف هرز زیادی دارد.
2. کود گاوی
   میزان آب آن بیشتر از کود اسبی است ( کود تازه تولید شده در گاوداریها، دارای رطوبتی 80 درصد است) و به خاطر بستری که از کاه دارد به کندی تجزیه می شود و حرارت آن به سرعت بالا نمی رود و به نام کود سرد معروف است.
   گاو مقدار زیادی علف می خورد که آنها را خوب جویده و خرد می کند ، سیستم گوارش گاو کارایی بیشتری در هضم غذا دارد و در نتیجه کود گاوی بذر علف هرز کمتری دارد. آزاد سازی عناصر غذایی از کود گاوی تا میزان 50 % ممکن است بیش از 18 هفته طول بکشد.
3. کود گوسفندی
   بسیار خشک است و به جهت نداشتن بستر، کود آن نسبتأ زود تجزیه شده و مورد استفاده قرار می گیرد و از نظر حرارت تولیدی نسبتأ گرم است.
4. کود پرندگان
   از نظر مواد غذایی بسیار غنی است و مقدار مصرف آن بایستی به مقدار کم و با احتیاط صورت گیرد، بهتر است برای جلوگیری از سوختگی گیاه آن را با سایر کودها مخلوط کرد. به خاطر بستر خاک اره که دارند نسبت کربن در این کودها بالاست.

نکته: کودهای حیوانی مذکور باید حداقل 6 ماه پوسیده شده باشند.

ب) کودهای آلی با منبع گیاهی

شاخ و برگ اندام گیاهی می باشد که به صورت پوسیده دَرآمده و با خاک ترکیب می شود.

انواع کودهای گیاهی:

1. خاک برگ
   مراحل تهیه خاک برگ:
   الف) برگ ها و سرشاخه های هرس شده را جمع آوری می کنیم.
   ب) برگ ها و سرشاخه های جمع آوری شده را خرد می کنیم.
   ج) مواد جمع آوری شده را در سیلو جمع آوری کرده و بصورت لایه لایه، آب، کود مرغی و آهک به آنها اضافه می کنیم.
   د) پس از پر شدن حفره، سطح آن پوشانده می شود، می توان با پلاستیک روی آنرا پوشاند.
   ه) حدود 6 ماه تهیه آن بطول می انجامد، در 3 ماهه ی اول در هر ماه دوبار محتویات مخلوط می شود و در صورتی که رطوبت آن کم شده باشد بر روی آن آبپاشی انجام می شود.
   در 3 ماهه ی سوم، در هر ماه یکبار محتویات مخلوط می شود و در صورت کاهش رطوبت، بر روی آن آبپاشی انجام می شود.
   در پایان کار، بایستی بافت خاکبرگ کاملا سبک و حالت خاک اره ای داشته باشد.
2. پیت (تورب)
   بقایای گیاهان مردابی که داخل مرداب از بین رفته اند و درکف مرداب و در زیر آب پوسیده شده اند.
3. خزه ی اسفاگنوم
   بقایای خشک شده ی گونه ی مردابی گیاه جنس اسفاگنوم می باشد. 10 تا 20 برابر وزن خودش آب جذب می کند و دارای ماده ی سمی است که خاصیت قارچ کشی دارد.
4. کمپوست
   از تجزیه مواد تجزیه پذیر، پسماند های زباله های خانگی به دست می آید.

5. ورمی کومپوست
   از یک نوع کرم خاص برای تولید این نوع کود استفاده می شود. ورمی کمپوست  نوعی کود ارگانیک یا طبیعی است که با استفاده از کرم خاکی و کود آلی  تهیه می شود. کرم های خاکی در یک ظرف پر از پوست میوه یا نان خشک قرار داده می شوند. کودها توسط غذایی که کرم ها می خورند و دفع می کنند به دست می آیند، که ورمی کمپوست نامیده می شود.  ورمی کمپوست خاک را غنی سازی می کند و باعث جذب  بیشتر سایر مواد مغذی مورد نیاز گیاه برای رشد موفقیت آمیز می شود. همچنین ورمی کمپوست خاک را سبک می کند و به عنوان یک کود طبیعی استفاده می شود.

نکته: به طورکلی از کودهای آلی جهت اصلاح بافت فیزیکی خاک مثل سبک کردن خاک و نفوذپذیر کردن خاک و همچنین جهت اصلاح بافت شیمیایی خاک مثل تأمین عناصر غذایی و تنظیم PH استفاده می شود.

• قبلی
• بعدی