کودهای شیمیایی
3- کودهای معدنی یا شیمیایی
چون کودهای شیمیایی مستقیماً مقادیر نسبتاً زیادی از مواد غذایی را به سرعت در اختیار گیاه قرار می دهند، برای سبزیجات گلخانه ای که دارای ریشه ضعیف می باشند و باید رشد سریعی داشته باشند بسیار مفیداند. بدین دلیل نمی توان تنها به کودهای آلی که مزایای متعددی دارند ولی از لحاظ مواد غذایی قابل دسترس گیاه، فقیر هستند متکی بود.
ضمن اینکه کودهای شیمیایی، عناصر مورد نیاز گیاه را به قیمت ارزان در اختیار گیاه قرار می دهند.
تقسیم بندی کودهای شیمیای
کودهای شیمیایی به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
- کودهای شیمیایی که شامل عناصر پرمصرف گیاه (ماکرو المنت) هستند.
- کودهای شیمیایی که شامل عناصر کم مصرف گیاه (میکرو المنت) هستند.
در مورد عناصر پرمصرف و کم مصرف در قسمت های قبلی اشاره شد.
همچنین کودهای شیمیایی را بر اساس نوع عنصر نیز تقسیم بندی می‌کنند:
- کودهای ازتی
- کودهای فسفری
- کودهای پتاسیمی
- کودهای گوگردی
- کودهای کلسیمی و منیزیمی
- کودهای شیمیایی کامل (NPK): اگر یک کود شیمیایی، همه عناصر را با هم و به نسبت متناسب داشته باشد اصطلاحاً کود کامل نامیده می‌شود.
ضرورت شناخت کودهای شیمیایی
ترکیب شیمیایی و درصد خلوص کودهای شیمیایی مختلف، بسیار متفاوت است، این تفاوت‌ها بر مورد مصرف، نحوه پخش، زمان کوددهی و اثر بخشی کود‌ها تاثیر بسیار مهمی دارند. بنابراین شناخت کافی از انواع کودهای شیمیائی قبل از انتخاب و یا مصرف آنها ضرورت دارد.
در زیر با نقش های سه عنصر اصلی آشنا می شوید:
- کودهای ازتی (N): سبزیجات برگی نیاز بیشتری به ازت دارند زیرا ازت قسمت های سبزینه ای گیاه را می سازد و تولید برگ های بزرگ و گوشتی می نماید. همچنین در رشد سبزیجات میوه ای بسیار موثر است.
- کودهای فسفری (P): فسفر برای تولید بذر و میوه از عناصر اصلی است و در صورت کمبود فسفر، تشکیل میوه متوقف می شود خصوصاً اگر میزان ازت بالا باشد. همچین فسفر گسترش ریشه را تقویت می کند.
- کودهای پتاسیمی (K): پتاسیم در تشکیل کربوهیدرات ها مهم بوده و بنابراین جهت محصولات ریشه ای و غده ای و تشکیل ساقه ها و دمبرگ های سخت مانند کرفس و ریواس مهم می باشد. البته این سبزی ها کمتر در گلخانه کشت می گردد. همچنین پتاسیم در رنگ اندازی میوه گوجه فرنگی مفید است.
سایر عناصر نیز نقش های خاص خود را دارند که در ادامه این آموزش به آنها خواهیم پرداخت. اما قبل از بیان نقش هر کدام از عناصر لازم است با عناصر متحرک و غیرمتحرک آشنا شوید.
عناصر متحرک و غیرمتحرک در گیاه
تقریبا تمام عناصر غذایی به راحتی درون آوندها در ریشه حرکت می نمایند و حتی بعضی از عناصر غذایی در شرایط کمبود از برگ های پیر به برگهای جوان انتقال می یابند. دانستن اینکه کدام عنصر متحرک و کدام غیرمتحرک است کمک می نماید که کمبود عناصر غذایی بهتر تشخیص داده شود.
عناصر از نظر تحرک در گیاه به 2 شکل می باشند:
- عناصر متحرک
- عناصر غیرمتحرک
1- عناصر متحرک
این عناصر، پس از جذب شدن توسط ریشه، سریعاً به برگ های بالایی منتقل می شوند و شاخه و برگ ها از بالا اشباع شده و کم کم وارد برگ های پایین تر می شوند.
چنانچه گیاهی دچار کمبود یکی از این عناصر گردد، علائم کمبود آن ابتدا در برگ های پایینی گیاه مشاهده می شود و اگر بیش از حد تغذیه شوند عناصر بالایی تحت تأثیر منفی قرار می گیرند.
عناصر متحرک شامل:
- نیتروژن یا ازت (N)
- فسفر (P)
- پتاسیم یا پتاس (K)
- منیزیم (Mg)
- کلر (Cl)
- مولیبدن (Mo)
2- عناصر غیرمتحرک
عناصر غیرمتحرک پس از جذب توسط ریشه، ابتدا وارد برگ های پایینی گیاه می شود همچنین در شاخه های فرعی، ابتدا وارد برگ های ابتدایی می شود. بنابراین علائم کمبود عناصر غیرمتحرک ابتدا در شاخه ها و برگ های انتهایی یا بالایی گیاه مشاهده می گردد.
عناصر غیرمتحرک شامل:
- گوگرد (S)
- کلسیم (Ca)
- آهن (Fe)
- روی (Zn)
- مس (Cu)
- بُر (B)
- منگنز (Mn)
کمبود آهن (Fe) یا کلروز
کلروز بخاطر کمبود آهن ایجاد می شود و نشانه ی آن به این صورت است که برگ های بالایی گیاه، دارای رگه های سبز و مابین رگه ها، رنگ روشن پیدا می کند.
توجه: رنگدانه برگ از 2 ماده زیر تشکیل شده است:
- کلروفیل (سبزینه): برای ساخت کلروفیل در برگ به آهن، منیزیم، کربن، اکسیژن و ازت نیاز است. و از آنجایی که کلروفیل نسبت به دیگر رنگدانه ها غالب است، برگ ها به رنگ سبز دیده می شوند.
- کارتنوئید (زرد، نارنجی و قرمز)
بنابراین زمانی که میزان تشکیل کلروفیل کم شود، رنگ غالب آن یعنی سبز از دست رفته و جای خود را به کارتنوئید که زرد، نارنجی و قرمز است می دهد.
نقش عناصر در گیاه و انواع کودهای شیمیایی
در ادامه آموزش کودهای شیمیایی با نقش هر کدام از عناصر در گیاه و انواع کودهای شیمیایی آشنا خواهید شد.
- نقش ازت (N) در گیاه
- نقش فسفر (P) در گیاه
- نقش پتاسیم (K) در گیاه
- نقش آهن (Fn) در گیاه
- نقش منیزیم (Mg) در گیاه
- نقش بُر (B) در گیاه
- نقش کلسیم (Ca) در گیاه
- نقش گوگرد (S) در گیاه
- نقش روی (Zn) در گیاه
- نقش مس (Cu) در گیاه
- نقش منگنز (Mn) در گیاه
- نوشته شده توسط امیر پهلوان صادق
- بازدید: 5366
